De verzwakking van de democratie gaat gepaard met de opkomst van extreemrechtse of ultranationalistische populistische leiders die bijna straffeloos handelen, om burgerlijke vrijheden uit te hollen, de vrijheid van meningsuiting te beteugelen, afwijkende meningen en, minderheidsgroepen onderdrukken, vervolgen of negeren en het check-and balance systeem ondermijnen, zodat regeringen niet ter verantwoording kunnen worden geroepen.

Onder deze omstandigheden opereren politieke leiders met een zekere minachting voor democratische instellingen en normen die zich nota bene schuldig maken aan autoritair gedrag, hun aanhangers opzwepen tot hypernationalisme en de gemeenschap diep verdelen.

Als factoren die verantwoordelijk zijn van de wereldwijde achteruitgang van de democratie en de opkomst van extreemrechtse populistische leiders worden genoemd:
1. “Slecht bestuur i.e. het onvermogen van traditionele politieke partijen en hun beleid om aan de verwachtingen van de gemeenschap te voldoen;
2. Toenemende ongelijkheid, de groeiende kloof tussen de politieke elite en het volk;
3. Politieke polarisatie tussen partijen, zelfs in samenwerkingsverbanden;
4. De niet te beteugelen stijging van de kosten van levensonderhoud“ (Lodhi, Dawn, juni 2024).

Europa, stop van de ruk naar rechts?
In Europa hebben rechtse partijen grote winsten geboekt bij de verkiezingen voor het Europees Parlement, maar bij nationale verkiezingen is de opkomst van rechtse partijen in Frankrijk en Engeland gestopt. In Frankrijk won een bundeling van linkse- en centrum partijen van de extreme rechtse Marine Le Pen en in Engeland won de Labour Partij overweldigend van de Conservatieven.

India
Gedurende 10 jaar (2014 – 2024) was Narendra Modi de onbetwiste prima donna van de Indiase politiek, hij leek onoverwinnelijk, maar bij de april/mei verkiezingen hebben de Indiase kiezers hem kleiner gemaakt, hij verloor 63 zetels plus zijn meerderheid. Dit verlies wordt gezien als het oordeel van de kiezers om de Indiase democratie te redden van een autoritaire, autocratische richting waarin een populistische demagoog het land heeft geleid.

Azië en Afrika
In Sub-Sahara Afrika is er in de afgelopen vijf jaar ook sprake van achteruitgang van de democratie ”deels als gevolg van staatsgrepen in Gabon en Niger in 2023 en militaire machtsovernames sinds 2020 in Burkina Faso, Guinee, Mali, Soedan en Tsjaad. Het Midden-Oosten en Noord Afrika zijn sinds de Arabische Lente geleidelijk in verval geraakt

Ook vooruitgang bij democratie
Het rapport meldt ook dat er landen zijn die vooruitgang boeken op het gebied van de democratie “in typisch kleine landen met een kleinere bevolking zoals Lesotho, Oost-Timor en de Seychellen, maar ook Brazilië met zijn 215 miljoen inwoners”.

Republiek Suriname
Oost-Azië en de Stille Oceaan zitten net als Suriname in wat genoemd wordt een mid-range performance en hebben de afgelopen jaren geschommeld op het hetzelfde niveau van de democratie. In Suriname was rondom 1980 een korte ruk naar links, maar interne ontwikkelingen en grote buur Brazilië maakten daar een einde aan. Suriname behoort thans tot de 25% van landen met vrije politieke partijen; gekozen regeringen; burgerlijke vrijheden; vrijheid van vereniging; vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting die wel wordt ingeperkt (zelfcensuur), terwijl de overheidsmedia onderworpen zijn aan controles.

Rudie Alihusain

Toelichting enkel termen:
Het V-Dem Instituut maakt onderscheid tussen autocratieën en democratieën. In een electorale autocratie zijn er meerpartijen verkiezingen voor de uitvoerende macht, maar er zijn onvoldoende fundamentele vereisten van een democratie.
In een electorale democratie zijn er meerpartijen verkiezingen voor de uitvoerende macht en er zijn bevredigende niveaus van kiesrecht, vrijheid van meningsuiting en van vereniging.
Tot slot constateert V-Dem Instituut dat de wereld vrijwel gelijk verdeeld is tussen 91 democratiën en 88 autocratieën; 71% van de wereldbevolking i.e. 5.7 miljard mensen leeft in autocratieën en 29% i.e. 2.3 miljard leeft in electorale democratieën.

Advertentie