Naar aanleiding van mijn bespreking van het werk van Eduardo Galeano stuurde een goede vriend mij een link met een bespreking van een boek dat ik niet kende: Kinderen van de dag. Een kalender van de geschiedenis van de mensheid. Hij had dit boek van Galeano in het Spaans gelezen. Het was een gouden tip.

Galeano is niet alleen een historicus, maar ook een literator. Zijn stijl is typisch voor Latijns-Amerikaanse schrijvers als Gabriel Garcia Marquez. De werkelijkheid is te absurd voor woorden, en toch vinden ze de woorden om die absurditeit te begrijpen.
Dit boek gebruikt de kalender om de geschiedenis van de mensheid te vertellen vanaf 1 januari tot en met 31 december. Iedere dag is er in de wereld iets gebeurd dat de moeite waard is om te weten. Galeano valt met de deur in huis.

1 januari is niet de eerste dag van het jaar voor de Mayas, Joden, Arabieren, Chinezen en tal van andere volkeren in de wereld. De datum was gekozen door de keizer van Rome, maar dat maakt het nog niet tot een universele datum. Een stuk decolonizing the mind.

Soms gebruikt Galeano een datum om de vergelijking te maken tussen vroeger en nu.
3 januari in het jaar 47 voor de gangbare jaartelling: de invasie van de Romeinen in Egypte leidde tot de vernietiging van duizenden papyrus rollen in de bibliotheek van Alexandrië. Een paar millennia later leidde de Amerikaanse invasie van Irak tot de verbranding van duizenden boeken van de bibliotheek van Baghdad.
27 april 1837: Tijdens de regering van de Conservatieve Partij in Nicaragua kregen vrouwen het recht op abortus als hun leven in gevaar was. 170 jaar later werd hen dit recht ontnomen. De “revolutionaire” regering van de Sandinisten verbood abortus “onder alle omstandigheden”.

Galeano laat zien hoe het verleden een inspiratiebron is voor een nieuwe generatie die haar verzetstrijders eert op alle mogelijke manieren.
Op 18 mei 1781 werd Tupan Amaru II met een bijl gevierendeeld (armen en benen afgehakt) op het Plaza de Armas in Cuzco, Peru. Twee eeuwen later vraagt een toerist, die zijn schoenen liet poetsen door een schoenenpoetser op deze plek, of hij Tupac Amaru ooit had ontmoet. Ja, antwoordde de jongen terwijl hij doorwerkte. Hij is de wind. Zijn herinnering reist als de wind door de tijden.

En zo ook is de herinnering aan Manuela, die Inheemsen had georganiseerd tegen dwangarbeid en belastingen in Ecuador. Ze was niet alleen een onvermoeibare organisator, maar had ook de moed om een Spaanse officier uit te dagen voor een duel, dat ze ook won. Ze werd gepakt. De president van Ecuador noemde haar in zijn executiebevel Manuel in plaats van Manuela om te verhullen dat hij, een heer, een vrouw naar het vuurpeloton had gestuurd. Toen ze op 8 januari 1872 voor het vuurpeloton stond, zonder blinddoek, werd haar gevraagd of ze nog iets wilde zeggen. Haar antwoord was: Manapi. Niets.
Ze deed gewoon wat ze moest doen: vechten voor de vrijheid van haar volk. Het zijn grote daden die niet te bevatten zijn in kleine woorden. Dan kun je beter zwijgen en de geschiedenis laten spreken.

Deze gebeurtenis is van een andere orde dan het vuurpeloton voor de Nederlandse spionne Mata Hari die op 7 augustus 1876 geboren was. Ze was in de Eerste Wereldoorlog berucht geworden omdat ze het bed deelde met belangrijke militairen en politici en hun geheimen verkocht aan iedereen die het kon betalen. Ze werd gepakt door de Fransen. In 1917 werd ze door een Franse rechtbank ter dood veroordeeld. Galeano: “De meest geliefde spionne gooide kusjes naar het vuurpeloton. Acht van de twaalf soldaten misten hun doel.”
Op 24 januari 1965 stierf Winston Churchill. Galaeno haalt één van zijn uitspraken aan over het gebruik van gifgas: “Ik begrijp de overgevoeligheid over het gebruik van gas niet. Ik ben een grote voorstander van het gebruik van gifgas tegen onbeschaafde stammen. Het effect op hun moreel zou heel goed zijn en het zou een behoorlijke angst onder hen verspreiden.” Een citaat die een ander blik werpt op de held van de Tweede Wereldoorlog, d.w.z. de held voor de Engelsen.

Het mooiste verhaal vind ik het verhaal over Anatoly Lunacharsky, een Russische revolutionair die na de Russische revolutie minister (volkscommissaris) van onderwijs werd. Op 17 januari 1918 zat hij een tribunaal voor tegen God. In de hoek van de verdachte werd een stoel geplaatst met een Bijbel. Volgens de aanklager had God vele misdaden tegen de menselijkheid begaan. De verdediger betoogde dat zijn cliënt niet in staat was om het proces bij te wonen wegens geestelijke ongesteldheid. Het tribunaal veroordeelde God tot de doodstraf. Aan het eind van de middag werd God geëxecuteerd. Een mitrailleur vuurde vijf salvo’s in de lucht.

Sandew Hira

Advertentie