Enkele maanden vóór de verkiezingen van 25 mei 2025 in Suriname is bestuurlijke vernieuwing het modewoord in bijna alle verkiezingsprogramma’s. Politieke partijen verkondigen massaal dat het politiek-bestuurlijke systeem moet veranderen. En terecht. Suriname staat al decennialang voor grote uitdagingen op bestuurlijk gebied. Bureaucratische inefficiënties, een gebrekkige rechtsstaat en partijpolitieke belangen ondermijnen het nationale algemeen belang en belemmeren het ontwikkelingspotentieel.

Maar de vraag hoe serieus deze intenties dit keer zijn dringt zich op. Hoe kan het kiezersvolk onderscheiden of de beloften tot vernieuwing niet slechts loze kreten zijn om stemmen te winnen? En belangrijker nog: hoe kunnen partijen de kiezers overtuigen dat bestuurlijke vernieuwing haalbaar is en daadwerkelijk zal bijdragen aan een beter bestuur?

In de Surinaamse politieke cultuur wordt falend beleid vaak opgehangen aan een bepaalde persoon of partij die we na één fout absoluut nooit meer in het bestuur willen zien. Een nadelige vorm van uitsluiting die op zichzelf al uitgaat van de gedachte dat eenmaal foute zaken niet kunnen veranderen. Zo hopeloos kunnen we onmogelijk over ons land denken. Het besef dat foute bestuurssystemen zelfs de beste bestuurders op een verkeerd pad kunnen zetten leeft relatief weinig, terwijl dat juist de sleutel tot verbetering is. 

De essentie van de rechtsstaat zit in het feit dat wat wij samen in de wet op schrift stellen voor onze bestuurders geldt als een nauwkeurige leidraad voor de manier waarop wij willen dat zij ons land besturen. Heeft u er wel eens over nagedacht dat het mogelijk de instructies zijn die niet goed genoeg zijn om tot het juist resultaat te komen? De problemen in het Surinaamse openbaar bestuur hebben diepgewortelde oorzaken. Om die problemen goed onder ogen te zien zullen we moeten kijken naar zowel faal- als succesfactoren. Maar belangrijk is te erkennen wat de bron is van die

problemen zodat de aanpak van hun ontstaan bij de wortels kan worden aangepakt. 

De geschiedenis van ons openbaar bestuur heeft ons diep verankerde foute patronen opgeleverd. Patronage en cliëntelisme uit een oude koloniale hiërarchie. Bestuurlijke fragmentatie door de focus op beheersing in plaats van participatie. Onze juridische structuur is weinig zelfreferentieel, dat wil zeggen dat de regels op basis waarvan wij leven te weinig voortkomen uit onze eigen kenmerkende gewoonten en ons daardoor onvoldoende bijsturen op de momenten waarop zaken niet goed lopen. Net zoals ze ook onze bestuurders niet houden aan de zuiver goede invulling van taken waarmee we hen belasten.

Op 25 mei a.s. is het volk voor één dag echt de baas. Wie moe is van het oude systeem en echte vernieuwing wil, kan dan kiezen voor de partij die dat waar kan maken. Waar let je dan op? Een partij die echt zal vernieuwen begrijpt dat verbeteren van een bestuurssysteem geen gemakkelijke taak is. Er is een grondige aanpak nodig die niet binnen één enkele regeertermijn voltooid kan zijn. Om een blijvend effect te bereiken is ook een lange termijn visie nodig die uitgewerkt moet zijn in duidelijke en praktische maatregelen. Bij voorkeur moet men voorstander zijn van een gefaseerde aanpak waarin vernieuwing samenhangend maar stap voor stap vorm krijgt. 

Kortom de partij die serieus is laat zien dat die beseft hoe complex en ingrijpend een dergelijke transformatie is en doet er niet luchtig over. Om deze zaken waar te maken zal de partij die serieus uit is op vernieuwing geen enkele andere partij uitsluiten. Ook zogenaamde foute bestuurders niet, zij hebben immers de ervaringskennis over hoe het niet moet. Maar sterker nog, de partij zal ernaar moeten streven de gehele samenleving zo breed mogelijk te betrekken in het transformatieproces, omdat het essentieel is dat het nieuwe systeem en de nieuwe instructies aan toekomstige bestuurders door alle burgers worden gedragen.

verheffing van land en volk. Vanuit deze ambitie is te begrijpen dat van partijen die zichzelf proberen op te bouwen door andere partijen af te breken, op solo tour zijn. Van die partijen kunt u verwachten dat zij zich nog steeds bevinden in de oude koloniale gedachte van alleenheerschappij. Die zullen automatisch alle oude patronen herhalen nog voordat zij het zelf beseffen. Let vooral op deze partijen. Hun focus is met name op de controle over aanstaande olie- en gasinkomsten.

In een volgend artikel zal ik u schetsen hoe bestuurlijke vernieuwing vanaf de formatie tot de installatie van de nieuwe regering zal moeten worden voorbereid en welk instrument zich hier het beste voor leent. Ook hieruit kan u de partij van uw keus herkennen. Het accent ligt dan op wat er nodig is van de politieke partijen en de in te richten organisaties voor de realisatie van echte bestuurlijke vernieuwing.