Zoetwateromgevingen beslaan ongeveer 1% van het aardoppervlak, terwijl ze verantwoordelijk zijn voor meer dan 10% van de bekende soorten. Zoals veel mariene en terrestrische ecosystemen verkeren ze echter in nood. Een nieuwe studie naar enkele bewoners van zoetwaterhabitats biedt een duidelijke illustratie van deze hachelijke situatie op het gebied van biodiversiteit.

Onderzoekers beoordeelden de status van 23.496 soorten zoetwaterdieren in groepen waaronder vissen, schaaldieren zoals krabben, rivierkreeften en garnalen en insecten zoals libellen en waterjuffers, en ontdekten dat 24% van hen een hoog risico op uitsterven loopt.

"Veel voorkomende bedreigingen zijn onder meer vervuiling, dammen en waterwinning, landbouw en invasieve soorten, waarbij overbevissing ook het uitsterven in de hand werkt", zegt natuurbeschermer Catherine Sayer, hoofdauteur van de studie die woensdag in het tijdschrift Nature is gepubliceerd.

Sayer leidt de afdeling zoetwaterbiodiversiteit bij de International Union for Conservation of Nature (IUCN), de organisatie die de status van soorten wereldwijd bijhoudt.

Sommige van de zoetwatersoorten die een hoog risico lopen, dragen exotische namen zoals de mini-blauwe bijengarnaal van Sulawesi, de schemerlibel van de Seychellen, de Atlantische helikopterjuffer van Brazilië, de in madeliefjes gravende rivierkreeft van Arkansas en vissen zoals de kortneuszuiger van Oregon en Californië en de gebochelde mahseer van India.

De studie vulde een leemte in de gegevens over de zoetwaterbiodiversiteit. De bestudeerde soorten zijn geselecteerd omdat hun diverse posities binnen voedselwebben een holistisch beeld geven van de gezondheid van zoetwaterecosystemen wereldwijd.

Deze soorten leven in wetlands in het binnenland, zoals meren, rivieren, zwampen, moerassen en veengebieden – gebieden waarvan de onderzoekers zeggen dat ze sinds 1970 met meer dan een derde zijn afgenomen. Ander onderzoek heeft de status gedocumenteerd van zoogdieren, vogels, reptielen en amfibieën die deze zoetwaterecosystemen delen en vaak worden geconfronteerd met hun eigen unieke bedreigingen.

Van de diergroepen die in het nieuwe onderzoek zijn onderzocht, werden de hoogste bedreigingsniveaus gedocumenteerd bij de schaaldieren (30% bedreigd), gevolgd door de vissen (26%) en de libellen en waterjuffers (16%).

"Zoetwaterecosystemen zijn ecologisch belangrijk vanwege de diversiteit aan soorten die ze ondersteunen. Sommigen van hen kunnen grote aantallen soorten hebben die alleen beperkt zijn tot die systemen - een enkel meer, poel of rivier", zegt Ian Harrison, zoetwaterbeschermer van de Northern Arizona University, een lid van de IUCN Species Survival Commission en co-auteur van het onderzoek.

"Ze zijn ook belangrijk in termen van de ecosysteemdiensten die ze leveren: koolstofvastlegging in termen van veenmoerassen; voedsel in termen van visserij; medicijnen uit planten; maar ook culturele en esthetische waarden. Zoetwaterriet wordt in sommige gebieden gebruikt voor het bouwen van huizen.

"Zoetwaterecosystemen dragen jaarlijks $50 biljoen aan waarde bij door het leveren van natuurlijke processen die het menselijk welzijn ondersteunen," zei Harrison.

De onderzoekers identificeerden wereldwijd vier plaatsen met het grootste aantal bedreigde zoetwatersoorten: het Victoriameer in Afrika, het Titicacameer in Zuid-Amerika en regio's in West-India en Sri Lanka.

Het Victoriameer, qua oppervlakte het op één na grootste zoetwatermeer ter wereld, wordt begrensd door Kenia, Tanzania en Oeganda. De belangrijkste bedreigingen voor soorten waren vervuiling, overbevissing, landbouw en invasieve soorten, met name de Nijlbaars en waterhyacint.

Het Titicacameer ligt op de grens tussen Peru en Bolivia in de Andes. Er werd vastgesteld dat het met een soortgelijk kader van bedreigingen te maken kreeg als het Victoriameer. Beide meren bieden een rijke diversiteit aan vissen.

"Er is een dringende noodzaak om ons te concentreren op het behoud van zoetwater om de achteruitgang van soorten een halt toe te roepen, en dit kan worden bereikt door een meer geïntegreerd beheer van de watervoorraden, dat het behoud van ecosysteemfuncties kan omvatten binnen het proces van het aanpakken van de duidelijk belangrijke menselijke behoeften aan water", zei Harrison.

"De bijzondere waarde van dit onderzoek is dat het ons laat zien in welke stroomgebieden, meren, enzovoort, de uitdagingen op het gebied van natuurbehoud het meest urgent en ernstig zijn," voegde Harrison eraan toe. “En we kunnen dit vergelijken met wat we weten over bestaande beschermingsmaatregelen, en identificeren waar er hiaten zijn en waar er behoefte is aan natuurbehoud. En het dient als basisinformatie van waaruit we de voortgang kunnen volgen om te zien of onze acties de bedreigingen verminderen."

Advertentie