Het wordt nog irritanter als zo iemand scènes schopt om aandacht te trekken. Achter het drama schuilt onzekerheid en gebrek aan zelfvertrouwen. Dit gedrag wordt vaker vastgesteld bij vrouwen dan bij mannen. De persoon is overdreven bezorgd over haar uiterlijk, vist naar complimentjes over haar uiterlijk en raakt helemaal overstuur als je een ‘verkeerde’ opmerking maakt over haar uiterlijk of een onflatteuze foto van haar maakt. 

In gesprekken is ze oppervlakkig, vaag en nietszeggend. “Het is alsof ze met haar gedachten ergens anders is.“ Ze reageert overdreven blij op iemand die ze nog geen vijf minuten kent en huilt onbedaarlijk of barst in woede bij een onbeduidende gebeurtenis. Deze heftige gevoelens verdwijnen net zo snel als ze zijn ontstaan, alsof zij het niet was die net zo onverklaarbaar opgewonden of boos was. “Het lijkt alsof ze acteert” of “ze maakt overal een drama van”,  fluisteren mensen. Als ze geen baan krijgt of een oppervlakkige relatie eindigt, is dat niet gewoon pech, maar een teleurstelling die moeilijk te verwerken is. Ze is zo naïef dat ze denkt dat de eerste de beste die ze tegenkomt haar problemen zal oplossen.

Bij ‘theatraal’ moet je niet in de eerste plaats denken aan nepgedrag of een act om materieel voordeel te behalen. Zo iemand doet dat niet expres, dat is haar karakter. Haar theatrale gedrag verbergt angst voor afwijzing en een behoefte om gewaardeerd te worden. Als de aandacht wegvalt, voelt zo iemand zich niet gewild, wordt depressief of krijgt vage hoofdpijn, buikpijn of rugpijn.

Zulke mensen zijn niet echt lastig voor een specialist. Er zijn twee typen. Een sfinxachtig type dat zich verschuilt achter vage zenuwklachten. Je ziet dit bij onderdrukte vrouwen die maar een beperkte rol mogen spelen, die stil en bescheiden door het leven moeten gaan, zonder sterke gevoelens te tonen. Ze zijn klaargestoomd voor het huwelijk en de keuken. In overdreven nerveuze toestanden zoeken onderdrukte verlangens een uitlaatklep. Dit zie je tegenwoordig minder, omdat vrouwen nu hun ballen mogen tonen en alles kunnen worden wat ze willen.

Tegenwoordig zie je vaker het type dat overdreven stralend en levendig is. Maar ook dat is slechts een scherm. De specialist vermoedt dat hier onzekerheid en gebrek aan zelfvertrouwen achter schuilgaat. Het vergt wel tact en enige moeite om daarachter te komen. Want zo iemand verwacht dat je haar ‘zonder meer’ begrijpt. Ze wordt ook meteen familiair, begint je te tutoyeren en noemt je bij je voornaam, alsof je haar beste vriend bent. Het lijkt alsof ze je uitnodigt om voor haar te zorgen. Als je hier teveel in meegaat en haar gaat ‘bemoederen’, is je rol als specialist uitgespeeld en word je een verzorger voor iemand die niet leert omgaan met het leven.

De specialist legt haar uit dat de enige manier om begrip te kweken is dat ze ‘meer’ over zichzelf vertelt, dat ze precies vertelt wat er in haar hoofd omgaat, dat onderdrukte gevoelens naar buiten moeten en mogen. Pas dan kan ze serieus ‘gezien’ worden. Verandering is pas mogelijk als de persoon leert om de echte gevoelens onder woorden te brengen zonder angst of fratsen. De angst om met zichzelf in contact te komen, moet doorbroken worden. Dat kost tijd en gaat door totdat de persoon in staat is om haar problemen zelf op te lossen.

Zo’n persoon kan seksueel suggestief gedrag vertonen om te verleiden en aandacht te krijgen. Ze kan zich op een seksueel uitdagende manier kleden. Het kan een manier zijn om afwijzing te voorkomen, maar het is ongepast. De kunst is om dit gedrag te analyseren en te begrijpen. In de behandeling is er geen fysiek contact. Iedereen blijft netjes op zijn stoel zitten. Het draait allemaal om woorden. Het niet belonen van dergelijk gedrag geeft inzicht in wat er gebeurt in relaties buiten de consultatieruimte. De persoon heeft meer baat bij het leren begrijpen van haar gevoelens en gedrag dan bij het maken van een bondgenoot van de specialist. Het idee “ik moet bewonderd worden om waardevol te zijn” wordt aangepakt.

Oude gedragspatronen zijn niet gemakkelijk te veranderen, maar als alles goed gaat, wordt de persoon emotioneel rijper. Echte gevoelens zijn vaak intenser en ‘lelijker’, maar ze laten wel het ware zelf zien en geen kunstmatig zelf.

D. Balraadjsing

Antisociaal (4)

Borderline (5)