“Fake news” was de uitdrukking die Donald Trump vaak gebruikte tijdens zijn campagne voorafgaand aan de VS-presidentsverkiezingen van 2016 waar hij als kandidaat aan deelnam. Haast de totale pers werd door hem beschuldigd zich voornamelijk met het produceren van fake news bezig te houden. Slechts zijn politieke vrienden ontsprongen de dans. Een decennium later kent de wereld Trump als een van de grootste producenten van fake news binnen politiek Amerika. Hij verloor de presidentsverkiezingen in 2020, maar persisteerde die gewonnen te hebben. “Er is gefraudeerd”, zei hij, maar harde bewijzen werden niet geproduceerd.

Niet zo zeer het fake news dat Trump produceert beangstigt mij, als wel de zovele mensen die hem blijven geloven en blindelings volgen. Een lichtpunt was dat Trump’s “Million Maga March”, die werd gehouden op 14 november 2020 niet die miljoen supporters op de been bracht, die hij verwachtte. Kenners schatten dat het er duizenden, misschien wel honderd duizend volgelingen waren, maar bij lange na geen miljoen. Ondertussen heeft Trump zoveel kwaad verricht aan een partij die hem faciliteerde om deel te nemen aan de presidentsverkiezingen van 2016, dat zeker velen – al dan niet tijdelijk - de Republikeinse partij de rug hebben toegekeerd.

Maar ook de VS heeft nadelen ondervonden van het onbesuisd gedrag van Trump. Hij bracht ernstige schade toe aan het waardevol principe van bipartisanship. Samenwerking tussen twee politieke partijen, omdat het landsbelang dat vordert. Bipartisanship begon normaliter reeds direct na de presidentsverkiezingen met a peaceful transfer of power ('vreedzame machtsoverdracht'). 

Op partijniveau zagen wij dat nadat de uitslag van de verkiezingen bekend was de kandidaat die aan het kortste eind getrokken had dit zelf bekend maakte aan de getrouwe partijgenoten. Hij zei dat zij de verkiezingen verloren hadden, dat hij net de winnaar van de verkiezingen opgebeld had om te feliciteren en tot slot zei hij: “Wij gaan nu verder als Amerikanen”. De strijdbijl was dus begraven. Indien de partij van de zittende president verloren had dan nam die nog deel aan de activiteiten voor het inhuldigen van de nieuwe president en verliet hij aan het eind daarvan dit gebeuren onder begeleiding van de incoming president en de nieuwe first lady het Witte Huis.  

In januari 2021 zag de wereld een verongelijkte Trump en zijn vrouw vroegtijdig het Witte Huis verlaten. De rol die Trump zich daarna eigen maakte o.a. het permanent stoken onder de volksvertegenwoordigers uit het Republikeinse kamp in beide huizen (het Huis van Afgevaardigden en het Senaat) om het beleid van Barack Obama te dwarsbomen, staat op gespannen voet met het zo geroemde principe van bipartisanship. Het is toch een betreurenswaardig dat in de Verenigde Staten die zich zo graag afficheren als leider van de Vrije wereld delen van de hoofdstad worden omgebouwd tot een vesting vanwege … één man. 

We zagen de imitatie van het wangedrag van Trump en zijn volgelingen in Brazilië. Als reactie op het verlies van de presidentsverkiezingen door Jair Bolsonaro bestormden aanhangers van hem overheidsgebouwen in Brasilia en richtten enorme vernielingen aan. De persoon Trump en zijn omgeving hebben zich ontwikkeld tot en soort Yorkasupu in de VS. Als zij verliezen houden de VS hun hart vast; als zij winnen houdt de wereld zijn hart vast. Het was toch deze Trump die de VS terugtrok uit het klimaatakkoord van Parijs dat na zoveel mondiale inspanning tot stand was gekomen. 

Gelukkig dat Barack Obama de VS weer deel van dit multilateraal akkoord maakte. Zal Trump na een eventuele overwinning de VS zich weer laten onttrekken van haar internationale verantwoordelijkheid? Zal hij ook weer uit de WHO stappen? Krijgen autocraten als Viktor Orban, Vladimir Putin, Kim Jong un en andere autoritaire leiders niet te veel macht in het internationaal gebeuren? Gaan we een wereld tegemoet waar slechts de macht van de sterksten zal gelden en deze uiteindelijk zal culmineren in een democratische duisternis? God verhoede!   

Na ruim 5 jaar - om de ene woensdag - vanuit deze plek u een column gepresenteerd te hebben, heb ik besloten een pauze van enkele weken in te bouwen. Ik wens u daarom nu reeds vervroegd prettige kerstdagen en een in alle opzichten voorspoedig 2025 toe.