Over enkele dagen is het al weer 44 jaar geleden dat de soevereiniteitsoverdracht aan Suriname plaatsvond. Velen spreken van onafhankelijkheid. Henny de Ziel die het woord srefidensi bedacht, sprak in navolging van dr. Ir. Frank Essed van zelfstandigheid. Toen Henny de Ziel mij vroeg het woord uit te dragen vertelde hij mij bij die gelegenheid over zijn overwegingen voor het komen van zijn vinding. Essed ging ervan uit dat geen land onafhankelijk is. Een land kan wel zelfstandig zijn. 

De vraag die mij jaarlijks bezighoudt is, moeten wij de soevereiniteitsoverdracht jaarlijks herdenken, vieren of moeten wij ons bezinnen. Ik houd het meer op bezinnen. Bezinnen over wat wij als volk bereikt hebben sinds onze srefidensi. Bij zo een bezinning zouden wij kritisch de ontwikkeling, die Suriname sinds 25 november 1975 heeft doorgemaakt moeten bekijken. Uiteraard zijn er ontwikkelingen ten positieve te noemen. Maar met een kritische blik op jezelf schiet je harder op dan door constant jezelf op de borst te slaan. 

Het volk van Suriname heeft enkele fundamentele attitude problemen. Zonder te denken of te pogen volledig te zijn noem ik de volgende: 

Op 25 november 1975 traden wij uit het Koninkrijk der Nederlanden, maar tegelijk ontstonden er in de Republiek ontelbare 'koninkrijken'. Groepen mensen rond personen die zich onaantastbaar wanen. Zich als soeverein vorsten gedragen. Personen die denken boven de wet te mogen staan. 

Maar ook blijken te veel van ons ijzersterk te zijn in het ten uitvoer brengen van de blame game. Velen voelen zich niet geroepen om hun werk optimaal te doen of oplossingen aan te dragen. Als wij maar andere kunnen beschuldigen, is dat  voldoende. Is het niet de hoogste tijd dat wij de wijze woorden van premier Jawaharlal Nehru van India meer tot de onze maken: I'm not interested in excuses for delay. I'm only interested in getting things done. Veel van ons zijn overigens beter in het aangeven waar we tegen zijn dan aan te geven en te vechten voor datgene waar we voor staan.

In plaats van empowerment vindt depowerment van het volk plaats. Het schijnt het nationale beleid te zijn – met uitzondering van enkele groepen uit de civil society – om het volk bewust onmondig te maken of te houden. Wie te veel kritiek levert wordt monddood gemaakt. Of zoals de Duitsers dat zo mooi zeggen: wordt 'Kaltgestelt'. Je bent saboteur, dwarsligger, geen team-player en als het even kan ook nog landverrader of je heult met de vijand.

Onze bestuurders maken liever een grote boog om de discussie, die zo essentieel is voor het beleven van de democratie. Verwijten maken en andere bekladden voert bij hen de boventoon. 

Onze instituten mogen niet onafhankelijk functioneren. Gewoon een voorbeeld. In de Verenigde Staten van Amerika wordt de Board of Governors van de The Federal Reserve (FED/de Centrale Bank van de VS) door de president van de VS benoemd. Dit instituut bestuurt de bank. Wij weten dat president van de VS, Donald Trump, de huidige voorzitter van de FED, Jerome Powell eerder kwijt dan rijk is, maar de president durft geen enkele poging te ondernemen om hem te ontslaan. 

In Suriname pakken wij - of beter gezegd 'zij' - de zaken een beetje anders aan. Is het dan verbazingwekkend dat wij geen sterke instituten kunnen hebben? In democratisch georiënteerde landen houdt men zich aan de wet, wat ook de consequenties mogen zijn. Bij ons in Suriname worden wetten gewijzigd als ze ons in de weg staan.

Het is iedereen vrij om te wonen in welk land men wil. Het kiezen voor een nationaliteit voor welk land dan ook land is een vrijheid van elke burger. Maar wat moeten we denken van figuren die een Europees paspoort hebben, in Nederland wonen, genieten van alle voorzieningen en geneugten van dat land, maar om hun quasi nationalisme te tonen tij en ontij afgeven of schelden op dat land. 

Het lijkt mij goed - als deel van het bezinningsproces - dat elke burger probeert vast te stellen wat wij in de toekomst beter zouden kunnen c.q. moeten doen. Wij zingen steeds weer 'Wi mu seti kondre bun', maar handelen wij wel conform? 

Als wij onze attitude ten aanzien van onze verplichtingen ten opzichte van ons land niet wijzigen dan zal het niet lang meer duren en we hebben wat Lucky Dube zingt in zijn lied Mickey mouse Freedom, namelijk een Mickey mouse Independence.

Hans Breeveld