Jakarta heeft meer dan 9.000 manschappen ingezet om branden te bestrijden die bossen consumeren en van vlaktes verkoolde landschappen maken op de zwaarst getroffen eilanden Sumatra en Borneo.

Maar veel van de vlammen smeulen helaas diep onder de grond, in voormalige moeras gebieden die bekend staan als veengronden, waar ze maanden kunnen aanhouden en oogverblindende hoeveelheden dikke, scherpe rook afgeven. "Het is zoveel moeilijker om branden in veengebieden te bestrijden," vertelde een met vuil besmeurde en uitgeputte Hendri Kusnardi aan persbureau AFP buiten de in smog gehulde stad Pekanbaru op Sumatra.

"Zelfs nadat we erin geslaagd zijn om een vuur op de grond te blussen, is het soms nog niet voorbij, omdat het nog steeds ondergronds brandt. En de volgende ochtend zal het grondvuur dan weer ontbranden.”

Voor de lucratieve palmolie- en pulphoutindustrie moeten ieder jaar grote oppervlakten land worden open gekapt en schoongemaakt voor de aanleg van plantages. Het schoonmaken wordt nog steeds op de traditionele manier met vuur gedaan. Deze vuren zijn de veroorzakers van de branden die het land teisteren en het is verergerd door weer dat droger is dan normaal.

Enkele van de ernstigste branden vinden plaats in koolstofrijke veengebieden, moerassen bedekt met enkele meters dikke lagen van ontbonden plantenmateriaal, die zeer brandbaar worden wanneer ze worden ontwatert om te worden omgezet in plantages.

"De bos- en veenbranden die elk jaar plaatsvinden, zijn een crisis die wordt veroorzaakt door menselijk gedrag", zegt Rusmadya Maharuddin, een bos specialist van Greenpeace Indonesia. "Soms blijven de branden maanden branden, waardoor emissies vrijkomen en smog ontstaat." Veenbranden kunnen drie keer zoveel rook per kilogram materiaal aansteken dan bosbranden op hoge temperatuur, voegde ze eraan toe.

In 2015, op het hoogtepunt van de ergste Indonesische bosbranden in twee decennia, stootten branden in veenbossen dagelijks bijna 16 miljoen ton koolstofemissies uit, meer dan de hele Amerikaanse economie in dezelfde periode, volgens milieuwaakhond The International Union for Conservation of Nature.

Het bestrijden van veenlandbranden brengt talloze uitdagingen met zich mee, omdat ze vaak op afgelegen locaties zijn met een zachte grond die ontoegankelijk is voor de brandweerwagen. Brandweerlieden hebben juist enorme hoeveelheden water nodig, die vaak onder de grond moeten worden gepompt om de onderaardse vlammen te bestrijden.

Indonesië heeft blushelikopters ingezet en waterbombardementen uitgevoerd, maar het begin van het regenseizoen, dat meestal in oktober begint, kan het enige zijn dat de branden kan doven. "Als je te maken hebt met grote veengebieden, is het gewoon zo duur en logistiek ingewikkeld om grote hoeveelheden water ter plekke te brengen," zei Michael Brady, een in Indonesië gevestigde veenlandexpert bij het Centre for International Forestry Research. "Waterbombardementen zijn niet erg effectief, omdat je niet genoeg water kunt laten vallen om ze te blussen,” voegde hij eraan toe.

Een satellietradar die wordt gebruikt om hotspots te vinden, gebieden met intense hitte die op een hoge kans op brand wijzen, lokaliseert niet altijd onder de grond. "Het verschijnt misschien niet als een hotspot, omdat er misschien niet genoeg warmte aan de oppervlakte van de grond is," zei Brady. "Dus één van de uitdagingen is om ze gewoon te detecteren."

Autoriteiten hebben de wetshandhaving versterkt om degenen die verantwoordelijk zijn voor illegale verbranding te vangen. Men is ook begonnen om aangetaste veenbossen te herstellen omdat deze, een belangrijke buffer zijn tegen jaarlijkse overstromingen en de thuisbasis van bedreigde soorten, waaronder Sumatraanse orang-oetans.

Maar ondanks de vooruitgang die Indonesië de afgelopen decennia heeft geboekt, is brandbestrijding nog steeds een uitdaging, zelfs voor landen als de Verenigde Staten, Canada en Australië, die enkele van de beste technologieën en brandpreventieprogramma's hebben, zei Brady. "Dit gaat niet weg," voegde hij eraan toe. "We gaan geen oplossing vinden om branden in het landschap volledig te elimineren en we gaan het niet aanpakken. Dit vereist een voortdurende investering.”