door: Roy Khemradj

Een interview halverwege het jaar 1988 in Paramaribo, was mijn kennismaking met Ben. Sinds de decembermoorden van 1982 was ik voor het eerst weer in het land. Al die tijd was ik persona non grata verklaard door het militair bewind – ik kreeg geen visum. Nu reisde ik als verslaggever van de NOS onder rugdekking van minister Piet Bukman van Ontwikkelingssamenwerking. De democratie was met het aantreden van de regering Shankar-Arron hersteld en het bezoek had, natuurlijk, als agenda hervatting van de ontwikkelingssamenwerking. Een uitspraak van Ben hierover is mij nog altijd in het geheugen gegrift. “En ik kan u zeggen, meneer Khemradj, dat indien Nederland besluit de ontwikkelingshulp te hervatten, het weekend in Suriname niet op vrijdag maar reeds op woensdag gevierd zal worden”.

Mitrasingh sprak ik ook over de VHP. Hij had op 25 oktober 1985 – toen openbare bijeenkomsten van politieke partijen nog verboden waren – het Nationaal Platform Progressieven opgericht. Een groeiend aantal jonge academici en HBO’ers, voornamelijk (Hindostaanse) docenten aan de Academie voor Hoger Kunst en Cultuur Onderwijs, verenigden zich uit onvrede met de autocratische en niet-democratische VHP-aansturing. Ook wist Ben met zijn Nationaal Platform het debat te agenderen over de toekomst van het land. Hij deed dat met onderlinge discussies, congressen en spreekbeurten, zelf in samenwerking met de in juli 1987 opgerichte NDP die het congres ‘Crisis in Perspectief’ organiseerde. De gevestigde orde binnen de VHP kreeg argwaan en voorzitter Lachmon maande ‘Krishna’, zo noemde hij Ben, vooral in zijn eigen huis aan de Coppenamestraat te blijven. “Hij vroeg ons bij 'de Olifant' te komen helpen, maar zag ons absoluut niet als jong kader. Het Front voor Democratie en Ontwikkeling won eclatant en toen liepen er plotseling veel profiteurs en baantjesjagers rond, de dood voor het Nationaal Platform. In de VHP wisten de partijbaronnen niet wat ze aan me hadden; dan vonden ze mij een Javaan dan een Indiaan, maar van een christen moesten ze niets hebben”, aldus Mitrasingh.

Terwijl oud-leden van het Platform na de verkiezingen van 1987 ook hun weg vinden naar andere partijen zoals DA’91 en later naar de uit de as herrezen HPP, blijft Mitrasingh strijden voor vernieuwing van de bestuurlijke organisatie en het leiderschap van de VHP. Op 1 april 1991 lanceert hij in theater Bellevue, gratis beschikbaar gesteld door ‘broer’ Harry Tewari, het Actiecomité Democratische Structuren VHP. Het comité eist ledenregistratie, een contributiesysteem en meer inspraak voor de achterban. Volgens het comité behoort de VHP een vijftal families toe en de achterban wordt misbruikt voor meerdere eer en glorie van deze families. 

“De drukbezochte massameeting werd wreed verstoord door dronken gevoerde VHP’ers die vanuit 'de Olifant' naar Bellevue waren gestuurd; de politie moest er zelfs aan te pas komen om de VHP-verstoorders uit de zaal te verwijderen. Daarna hebben de partijbaronnen er alles aan gedaan ons kapot te maken, ook met het beeld van Mai en Baba dat niet mocht komen waar het nu staat. Dankzij president Venetiaan hebben wij het terrein voor Mai en Baba verkregen.”

Mitrasingh laat zich niet uit het veld slaan. Vooral toen Fred Derby aan boord kwam van het Front, dat daarmee Nieuw Front werd, zag Mitrasingh dat Lachmon niet meer snel kon moven – zijn leeftijd speelde hem parten. “We hadden gemerkt dat de mensen van het Nieuw Front en zeker Derby... die is een nachtmens! Maar onze voorzitter is dan moe en Derby vergadert doodleuk voor je tot vijf uur in de ochtend. Lachmon kon dat niet. En hij op zijn beurt was te bang voor de Creolen om te zeggen dat hij zó niet vergadert, want anders gaan ze zeggen dat hij een 'achterlijke koelie' is. Dus bleef Lachmon erbij zitten en gaapte en kon het niet meer volgen. Hij heeft mij nooit vergeven dat ik hem deze spiegel heb voorgehouden.” Voor de grap merkte Lachmon eens op – in de oeverloze discussies over de opvolgingsvraag – dat ook Ben Mitrasingh hem kon opvolgen. ‘Kroonprins’ werd Ben laatdunkend in de media genoemd, opnieuw werk van de partijbaronnen.

Het is niet te geloven, maar een feesttent op het partijterrein 'de Olifant', waar niemand last van had, was in november 1995 aanleiding voor de breuk tussen Lachmon en Mitrasingh. Fauzia, echtgenote van Lachmon, had een fundraisingsactiviteit en Ben hielp de beheerster van 'de Olifant', die een verkeerde boeking had gemaakt, het terrein in de vroege ochtend schoon te maken. Maar mevrouw Lachmon vond dat die tent onmiddellijk afgebroken moest worden en belde ‘voorzitter’ op om naar 'de Olifant' te komen. “Kom hier, schreeuwde Lachmon, zich mateloos aanstellend in aanwezigheid van 30 tot 40 aanwezigen, ook veel vrouwen ... en dónder op van hier! Waar ik van walgde is dat iedereen zijn smoel hield.”

Op weg naar de verkiezingen van mei 1996 wordt de vernieuwingsfakkel overgenomen door Atta Mungra met de Beweging voor Vernieuwing en Democratie. Mitrasingh, weggejaagd uit 'de Olifant' sloot zich natuurlijk hierbij aan. De beweging werd de politieke partij BVD, bestaande uit vijf rebellerende net gekozen VHP-parlementariërs, geleid door Atta Mungra en Dilip Sardjoe, penningmeester van de VHP. Mitrasingh had om diverse reden meer een klik met Sardjoe dan met Mungra. Het was deze heren te doen om het presidentschap, nu voor de VHP en in de persoon van Lachmon, als afsluiting van zijn politieke loopbaan. Dat Ben zich hierachter schaarde heb ik nooit begrepen, want Mitrasingh was uitgerekend de man die altijd riep dat Lachmon niet meer paste in de politieke tijdgeest van toen. Hoezo dan president?

Na zijn BVD-avontuur, bleef Mitrasingh weg van de politiek. Ook toen Atta Mungra die al een jaar na oprichting van de BVD op een zijspoor werd gerangeerd, in 1998 de Progressieve Politieke Partij oprichtte. Met de eeuwwisseling was het Nieuw Front weer aan de macht met opnieuw het koppel Venetiaan-Ajodhia en was Atta Mungra weer in het reine gekomen met VHP-voorzitter Jagernath Lachmon. ‘Zo zijn onze babijnen’, zou Ben gezegd hebben, een woord dat hij te pas en te onpas gebruikte om aan te geven hoe dom sommige Hindostaanse broeders kunnen zijn.