Hij ontsnapte in 2015 door een tunnel uit een Mexicaanse gevangenis, maar werd later gearresteerd. Hij werd in 2017 aan de VS uitgeleverd. Guzmán is een voormalig hoofd van het Sinaloa-kartel, waarvan de ambtenaren zeggen dat het de grootste drugsleverancier van de VS was.

Guzmán zei via een tolk net voor de veroordeling van vandaag in de rechtszaal van Brooklyn, dat zijn opsluiting in de VS 'foltering' was en dat hij een oneerlijk proces had gekregen. De levenslange gevangenisstraf was het minimum waar Guzmán mee werd geconfronteerd. De extra 30 jaar waren voor onwettig gebruik van vuurwapens. Hij kreeg ook de opdracht om US$ 12,6 miljard aan verbeurdverklaring te betalen. Aanklagers zeiden dat Guzmán zijn straf achter 'tonnen staal' zou uitzitten, verwijzend naar een zwaarbeveiligde gevangenis in Colorado. Het was niet meteen duidelijk of Guzmán in beroep zou gaan tegen het vonnis.

'El Chapo' (of 'Shorty') leidde het kartel in het noorden van Mexico. In 2009 kwam Guzmán op de lijst van de rijkste mannen ter wereld van Forbes op  nummer 701, met een geschatte waarde van US$ 1 miljard. Hij werd ervan beschuldigd honderden tonnen cocaïne naar de VS te brengen en samen te werken om heroïne, metamfetamine en marihuana te maken en te distribueren.

Er werd ook gezegd dat hij huurmoordenaars had gebruikt om honderden moorden, aanvallen, ontvoeringen en folteringen, uit te voeren. Belangrijke medewerkers, onder wie een voormalige luitenant, hebben getuigd tegen Guzmán.

De rechtszaak verschafte schokkende onthullingen over het leven van de drugsbaron. Rechtbankdocumenten beschuldigen hem ervan jonge meisjes -zelfs dertienjarigen - te hebben gedrogeerd en verkracht. Een andere getuige beschreef hoe Guzmán minstens drie mannen vermoordde.

De voormalige bodyguard Isaias Valdez Rios zei dat Guzmán twee mensen die zich hadden aangesloten bij een rivaliserend kartel sloeg, totdat ze "helemaal als lappen poppen" hingen. Hij schoot ze vervolgens in het hoofd en beval hun lichamen op een brandstapel te gooien.

Bij een ander incident liet hij een lid van het rivaliserende Arellano Felix-kartel verbranden en gevangen zetten, voordat hij hem naar een kerkhof bracht, hem neerschoot en hem levend liet begraven. Guzmán zou ook zijn eigen neef hebben gedood, omdat hij loog over het feit dat hij de stad uit was. Hij gaf opdracht tot de moord tegen de broer van een andere leider van het kartel, omdat die hem de hand niet had geschud.

De rechtbank hoorde details over zijn ontsnapping uit de maximaal beveiligde Altiplano-gevangenis in Mexico. Zijn zonen kochten een pand bij de gevangenis en een gps-horloge dat de gevangenis werd binnengesmokkeld, gaf gravers zijn exacte locatie. Op een gegeven moment klaagde Guzmán dat hij het graven vanuit zijn cel kon horen. Hij ontsnapte door op een speciaal aangepaste kleine motorfiets, door de tunnel te rijden.

Hij gebruikte ook software op zijn telefoon om zijn vrouw en minnaressen te bespioneren, waardoor de FBI zijn sms-berichten voor de rechter kon presenteren. In een reeks teksten vertelde hij aan zijn vrouw hoe hij tijdens een inval door Amerikaanse en Mexicaanse functionarissen uit een villa was gevlucht, voordat hij haar vroeg om hem nieuwe kleding, schoenen en zwarte snorverf te brengen.

Guzmán is de belangrijkste Mexicaanse drugsbaron die tot nu toe is gevonnist in de VS. De drugsoorlog in Mexico heeft gedurende meer dan tien jaar meer dan 100.000 mensen het leven gekost.