starnieuws

‘Koelie papa’ verwijderd voor heldin Janey Tetary

17 Sep 2017, 00:01

Het borstbeeld van agent-generaal Barnet Lyon ‘Koelie papa’ is zaterdag verwijderd. Volgende week is de onthulling van het beeld van de heldin Janey Tetary op deze plek. (Foto: Ranu Abhelakh)
Het monument in de vorm van een borstbeeld van agent-generaal Barnet Lyon ‘Koelie papa’ is zaterdag verwijderd. De Brits Indische contractante Janey Tetary zal deze plek innemen. Haar borstbeeld wordt zondag 24 september onthuld, zegt Aniel Manurat, voorzitter van de Culturele Unie Suriname (CUS) aan Starnieuws. “Op deze dag begon zij de strijd tegen de sociale en juridische onrechtvaardigheid, onderdrukking en uitbuiting. En deze strijd is nog niet beëindigd. Wij zijn nog steeds bezig met dezelfde strijd in Suriname.”

Dit beeld is symbool voor de kolonisator en wordt nu eindelijk weggehaald, klinkt cultuurkenner Jan Soebhag opgelucht. “Dit is een heel belangrijk moment voor de Surinaamse geschiedenis, waar wij het dekolonisatieproces opgang brengen.” De moslima Tetary leidde op 24 september 1884, de opstand van medecontractarbeiders te plantage Zorg en Hoop (Commewijne). Zij werd tijdens deze heftige verzetsstrijd op 26 september van achteren neergeschoten in opdracht van Lyon, zegt Soebhag. “Hij was een moordenaar en verantwoordelijk voor nog meer moorden zoals die te Mariënburg en Zoelen.”

Cultuurdirecteur Elviera Sandie is namens de regering aanwezig en kijkt hoe manschappen van het Directoraat Cultuur het beeld tot de grond verwijderen. De huidige generatie leidinggevenden heeft de durf om zaken te realiseren, die betrekking hebben om het herschrijven van onze geschiedenis, zegt zij. “En om zaken in het juiste perspectief te plaatsen van onze voorouders, helden en heldinnen. Dit vereist moed en visie.” Behalve het herschrijven moeten er ook fundamentele wijzigingen worden aangebracht in ons denken en onze omgeving. “Het zijn contractarbeiders geweest die Surinamers zijn geworden. Zij hebben bloed, zweet en tranen vergoten ter ontwikkeling van dit land en dit moeten de generaties na ons weten.”

Behalve de ellende voor de Brits Indische contractarbeiders is Lyon ook onrechtvaardig geweest naar de Afrikaanse slaven en Chinese contractarbeiders, vult Soebhag aan. “Hij kende geen pardon en had alleen geld en productie voor het moederland voor ogen. Hij staat onterecht hier.” De heldin Tetary verdient deze bijzondere plek naast het Presidentiële Paleis, de hoek waar de Grote Combéweg en de Henck Arronstraat elkaar kruisen, benadrukt Soebhag.
Het borstbeeld van Lyon ‘Koelie papa’ is in 1908 door zijn pleegzoon Sital geplaatst - in naam en uit dank, namens de immigranten. De autoriteiten belast met monumentenzorg worden nog geïnformeerd over de ontmanteling, zegt Sandie. Afhankelijk van hun advies wordt dan een andere plek voor het beeld van Lyon gekozen. Met de plaatsing van Tetary krijgen Surinamers “een plek waar zij tot bezinning kunnen komen over de belangrijkheid van deze grote persoonlijkheden, die wij helden en heldinnen noemen”.

De CUS die de regering om een geschikte plek voor Tetary vroeg, was niet betrokken bij het verwijderen van Lyon, zegt Manurat. De plek is hen toegewezen. Manurat zei eerder dat het beeld van Lyon hiervoor niet vernietigd of verplaatst hoefde te worden. “Inderdaad zijn wij geen voorstander van om de geschiedenis weg te vegen”, reageert hij. “Maar in dit kader is het de juiste manier om de geschiedenis van Suriname te dekoloniseren en een aanvang te maken met de herschrijving van onze eigen geschiedenis. Dit op basis van archiefdocumenten.”

De CUS-voorzitter vindt dat de aangewezen plek de juiste is voor het plaatsen van het Tetary-borstbeeld. Een stand- of borstbeeld in een land geeft een stukje ware geschiedenis aan van een persoonlijkheid. Maar niet van iemand die in werkelijkheid een dader of een moordenaar is.” Manurat vindt dat kinderen en nakomelingen de werkelijke geschiedenis van Suriname moeten weten, dus geen verkeerde interpretatie geven of de eigen geschiedenis verdoezelen. De CUS houdt eenheid, saamhorigheid en natievorming hoog in haar vaandel, met inachtneming van het behoud, de juiste weergave en de verdere ontwikkeling van de Surinaamse cultuur, traditie en de geschiedenis.

Hoewel het Tetary-beeldproject een volledig CUS-initiatief is, zijn er meerdere organisaties in de uitvoering betrokken. Via donaties zijn de gelden binnengehaald. “Het gaat in deze om een nationale heldin van Suriname uit onze koloniale geschiedenis, die tot voor kort nog onbekend was.” De regering zal worden gevraagd om de onthulling van het beeld te doen. Volgens Soebhag zal de regering binnenkort ook een verzoek krijgen om de naam van de Barnet Lyonstraat te veranderen. In de toekomst zal op 5 juni, de Hindostaanse immigratiedag ook bij Tetary een bloemenhulde worden gebracht.

Advertentie