Ik dacht vorige week: ik ga lekker uitrusten van een lange periode van hard werken. Het liep heel anders dan ik verwacht had. Zaterdag werd de Arubaan Mitch Henriquez in Den Haag dood gewurgd door politie-agenten. Het Openbaar Ministerie kwam met een verklaring dat de man onwel was geworden in een politiebusje. Maar in het tijdperk van sociale media doken snel filmpjes op waaruit bleek dat dat een leugen was. Sindsdien werden de filmpjes massaal gedeeld. Maandag verscheen een oproep op Facebook voor een demonstratie voor het meest beruchte politiebureau in Den Haag in de Schilderswijk om 21.00 uur. Net als honderden andere mensen dacht ik: kom, laat me mijn boosheid uitdrukken in een deelname aan de demonstratie.

Een woedende menigte had zich daar verzameld. Ze wilden maar één ding: gerechtigheid. En daar kon een simpel begin mee worden gemaakt door de agenten, die de man dood gewurgd hadden, op non-actief te stellen. Die mededeling had mogelijk de woede enigszins kunnen bekoelen en misschien een opstand kunnen voorkomen. Maar de arrogantie van de macht koos liever voor de confrontatie. De woede onder de demonstranten was groot. De zaak ontplofte. Politie op paarden. Charges van de Mobiele Eenheid. Winkelruiten en tramhuisjes aan diggelen. Auto’s in brand. Complete chaos. Het leek alsof je midden in een oorlog zat. Ik zag het voor mijn ogen gebeuren. Ik zat op het Hobbemaplein op de bank om de chaos gade te slaan. Af en toe moest ik opstaan en wegrennen, omdat er charges werden uitgevoerd. Ik kon soms mijn ogen niet geloven.
Ik was rond maandag om 23.30 uur thuis. De volgende dagen ging de opstand door. Pas na een samenscholingsverbond en arrestatie van 200 mensen was de zaak tot bedaren gekomen.

Ik heb me naar aanleiding van deze opstand afgevraagd: wat gebeurt er in Nederland? Ik ben er zeker van dat veel mensen in Suriname zich dezelfde vraag stellen. Dit is mijn analyse.
De directe aanleiding voor de opstand was de opgekropte woede bij veel mensen over de dagelijkse vernederingen met de politie. Die worden via de sociale media regelmatig gedocumenteerd. Aanhoudingen op basis van etnisch profileren. Onbeschoft en arrogant gedrag van agenten die menen dat ze een vrijbrief hebben om geweld te gebruiken als ze dat willen. Het vermoorden van mensen zoals de ongewapende Rishi Chandrikasingh zonder dat de verantwoordelijken voor het gerecht komen. Een compleet gebrek aan vertrouwen in de politie. Die opgekropte woede vond een uitlaatklep in de opstand. De demonstratie was een gelegenheid om die woede te uiten.

Maar er is meer.
Er is een economische, politieke, sociale en culturele crisis in het westen. De economische crisis is dramatisch in landen als Griekenland. In Nederland heeft die crisis een etnisch component. De werkloosheid onder mensen van kleur ('allochtonen') is tweemaal zo hoog als onder witte Nederlanders. Sinds de verkiezingen van 2002 blijkt dat tussen één en twee miljoen Nederlanders bereid zijn om hun stem te geven aan extreem-rechtse partijen. Dat aantal schommelt sindsdien tussen 10 en 20% van het electoraat. De traditionele politieke partijen zijn in crisis. In sociaal opzicht zien we de opkomst van een nieuwe generatie jongeren die opgegroeid zijn in Nederland, assertief zijn en afgerekend hebben met het idee dat ze “gast” zijn in het land waar ze geboren zijn. Nederland maakt ook een culturele crisis door, een identiteitscrisis. Is dit land het land van witte mensen die hun culturele basis hebben in de Witte Verlichting of is dit een multicultureel land met een multiculturele identiteit? Wat betekent het antwoord op deze vragen voor onderwijs- en cultuurbeleid?

Wat heeft de opstand in Den Haag met deze vraagstukken te maken? Alles. De mensen die aanwezig waren op de eerste demonstratie waren mensen die actief zijn op de bovengenoemde terreinen. Ze zijn de jongeren die ik zag bij het debat dat Djehuti Ankh-Kheru en ik hadden met Amsterdamse professoren over Eurocentrisme en Afrocentrisme. Ik heb ze gezien op demonstraties tegen de zionistische oorlog in Gaza. Ze zijn aanwezig op debatten over werkloosheid in Nederland. Ze demonstreren tegen Wilders en Zwarte Piet. In Den Haag was een generatie aanwezig die het niet langer pikt. Zij zien de verbanden die de heersende macht niet ziet.
Het is ook de generatie van internationale solidariteit. Ze lopen in demonstraties tegen politiegeweld in Amerika en organiseren de jaarlijkse herdenking van de Nakba, de start van de Israëlische bezetting van Palestina. Ze herdenken Nelson Mandela op 5 december.

Wat mogen we in de toekomst verwachten? Wie vorige week aan beleidsmakers zou hebben gevraagd “Is het mogelijk dat in Nederland taferelen ontstaan zoals we die in Amerika of Parijs hebben gezien?” zou als antwoord hebben gekregen: “Niet in Nederland”. Die beleidsmakers moeten zich nu achter de oren krabben.
Ik ben bang dat ze desondanks niet veel leren, omdat ze redeneren vanuit de arrogantie van de macht. Hun antwoord is niet: laten we de grieven van deze generatie serieus nemen. Hun antwoord is: repressie.

Het is een antwoord dat je in alle westerse landen ziet. In Engeland is het allemaal vastgelegd in een beleidsdocument dat heet Prevent. Daarin is het model uiteengezet van de opbouw van een politiestaat met medewerking van de burgers. Burgers worden ingeschakeld vanaf de kleuterschool tot en met de universiteit om andere burgers in de gaten te houden. Artsen staan in verbinding met veiligheidsdiensten om radicaal gedrag te rapporteren. Burgerlijke vrijheden worden terzijde geschoven met beperkingen op het recht van organisatie en demonstratie.

Waar leidt dit naartoe? Mijn goede vriend Stephen Small zegt altijd: for every act of repression, there is an act of resistance. In Nederland denken de autoriteiten dat ze nu de zaak onder controle hebben. Er zijn talloze arrestaties verricht. Sommigen zijn aangehouden vanwege vernielingen, anderen omdat ze toevallig daar waren. Die laatste groep zal de volgende keer niet meer bang zijn.
De autoriteiten hebben de doodsoorzaak nu 'vastgesteld'. Mitch is omgekomen niet door wurging, maar zuurstofgebrek. Eigen schuld, dikke bult. Hij had meer zuurstof moeten inademen. Als je iemand met een pistool schiet dan heb je hem niet vermoord. Nee, hij is gestorven door een bloedarmoede.
Dit is een manier om mensen voor te bereiden op een vrijspraak voor de agenten die Mitch hebben vermoord. Die vrijspraak zal tot nieuwe protesten leiden. Je hoeft geen helderziende te zijn om dat te voorspellen.

Sandew Hira

p.s. Verzet loont. Een maand geleden wijdde ik een column aan een Duitser die het Hindoe feest van Holi eigenhandig van een lentefeest heeft veranderd in een houseparty in de zomer onder de naam Holi. De Hindostaanse jongeren die een actiegroep Holi is geen Houseparty hadden opgezet hebben een overwinning geboekt. Na een maand actievoeren is de Holi Festival of Colors in Nederland afgelast.