starnieuws

Column: Zorgen

09 Feb 2015, 10:00
Vorige week las ik met verbijstering een stuk van Henk Herrenberg met zijn analyse van de politieke situatie en zijn waarschuwing dat geweld op de loer ligt in Suriname.
Er waren twee elementen die mij grote zorgen baarden.
Ten eerste, de dreiging van een staatsgreep die een einde kan maken aan democratische verkiezingen en gepaard zal gaan met etnisch geweld. Herrenberg spreekt over een provocatie in de richting van Bouterse. Hij schrijft: “Als ik Chandrikapersad Santokhi zo tekeer hoor en zie gaan op het V-7 verkiezingspodium, krijg ik de indruk dat de Noord-Amerikanen die Chandrikapersad Santokhi vaker bezoekt, hem hebben verzekerd dat hem niets in Suriname kan overkomen, Chandrikapersad Santokhi heeft zeker de toezegging gehad dat de Verenigde Staten van Noord-Amerika hem door dik en dun zullen verdedigen. En als Desiré Delano Bouterse weer een coup zou plegen, de USA troepen zal sturen naar Suriname om het land te bezetten. Als dat het lot is dat de Republiek Suriname beschoren is, omdat Srananmans toestaan dat de Noord-Amerikanen ook in ons land komen doen wat ze in vele landen in de wereld al hebben uitgespookt, dan moet het maar.”
Hij doet ook een oproep: ”Politici, religieuze leiders, activisten in sociaal-maatschappelijke groeperingen, voormannen binnen de vakbeweging en het bedrijfsleven, gaan jullie niet lichtvaardig voorbij aan mijn opmerkingen. Ik weet waarover ik praat!!! Ik ben bovendien van mening dat het gedrag van Chandrikapersad Santokhi ter discussie moet blijven zeker tot en met maandag 25 mei 2015.”

Hoe lees ik dit?
1. Bouterse en de kringen om hem heen overwegen om een coup te plegen als zij zich getergd voelen of de verkiezingen verliezen.
2. Die coup is gerechtvaardigd omdat niet toegestaan mag worden dat de Amerikanen in Suriname komen rommelen.
3. De coup kan uit de hand lopen met veel geweld. Herrenberg: “Want als de vlam in de pan slaat gaat niemand dat vuur kunnen blussen. Ook de USA niet. Suriname zal dan worden opgenomen in de rij van landen zoals Irak, Afghanistan, Pakistan, Syrie, Libanon, Egypte, Libië, Noord-Oost Nigeria en Mali. Noem maar op, al die landen die worden vernietigd door burger-, etnische, religieuze- rassen- en stammenoorlogen.” 4. Het gaat niet zomaar om geweld, maar specifiek ook om etnisch geweld. Herrenberg: “ Dan kunnen we wel heel mooi een Synagoge naast een Moskee bouwen en kan president Desiré Delano Bouterse op de televisie en op de radio blijven oproepen tot vrede en harmonie, het zal niet baten.”
Hier schrok ik heel erg van.
Het tweede element dat mij zorgen baart, is de inmenging van buitenlandse mogendheden in de binnenlandse aangelegenheden van Suriname. Die inmenging is er altijd geweest. Herrenberg noemt dat expliciet als reden voor een mogelijk gewelddadige coup.

De situatie van eind 1982 komt weer in beeld. Weinigen hadden gedacht dat de Decembermoorden mogelijk zouden zijn geweest. Nu we dat weten, kunnen we ons afvragen: had het voorkomen kunnen worden? Die vraag is met de huidige situatie actueler dan ooit: is het mogelijk dat de politieke situatie in Suriname uit de hand loopt en een nieuwe, grotere, ronde van moorden en gewelddadige confrontatie voor de deur staan? Welke krachten in de samenleving drijven ons in die richting en hoe kunnen we voorkomen dat dat gebeurt?

Dit is mijn analyse en mogelijk ben ik fout op allerlei punten. Ik vat mijn analyse samen in vijf punten:
Punt 1. Er zijn grofweg drie sociale krachten bepalend voor de politieke krachtverhoudingen in Suriname.
Ten eerste, in alle gekoloniseerde landen over de hele wereld zijn er sociale krachten die strijden tegen de erfenis van het kolonialisme. De staatsgreep van 1980 is oorspronkelijk niet zo begonnen maar heeft zich ontwikkeld in die richting. Suriname kent een behoorlijk grote anti-koloniale stroming die nu haar politieke uitdrukking vindt in o.a. de NDP. Dat anti-kolonialisme is niet persé socialistisch. Het is niet corruptie vrij of heel integer of moreel, maar het is wel daar aanwezig of je het leuk vindt of niet.
Ten tweede, in al deze landen zijn er altijd pro-koloniale krachten aanwezig die in samenwerking met buitenlandse mogendheden politieke oppositie organiseren. Dat is ook in Suriname het geval. We kunnen het ontkennen, maar daarmee is het niet weg.
Ten derde, de overgrote meerderheid van de bevolking in de wereld, inclusief Suriname, wil gewoon een doodnormaal leven leiden zonder geweld, (burger)oorlog of politieke spanningen. Verkiezingen zijn het middel om zo’n leven te kunnen leiden. De partijen met de meeste stemmen vormen een regering en voeren hun beleid uit. Als ze er een potje van maken, dan worden ze bij de volgende verkiezingen afgestraft.

Punt 2. Als de situatie in een land uit de hand loopt en explodeert in gewelddadige acties dan kan niemand zijn handen in onschuld wassen: de couppleger niet en ook de mensen die met buitenlandse mogendheden opereren om de spanningen in een land op te voeren. Als Suriname in een spiraal van geweld terechtkomt, dan zullen er alleen maar verliezers zijn. Om die reden kan niemand de eigen verantwoordelijkheid op de schouders van anderen leggen.

Punt 3. De angel, de kern, van de hele spanning draait hier om.
Als Bouterse de verkiezingen wint, dan kan de zaak uit de hand lopen doordat de oppositie de uitslag niet erkent en demonstraties gaat organiseren die dan al dan niet met hulp van provocateurs eindigen in geweld. In het buitenland is dit scenario vaker vertoond.
Als Bouterse de verkiezingen verliest, dan bestaat de kans dat de nieuwe regering de Decembermoorden met behulp van het buitenland wil laten uitlopen op een gewelddadige confrontatie met de NDP. Bouterse kan preventief reageren met een coup voor of na de verkiezingen of zich voorbereiden op een gewelddadige confrontatie als de dreiging van arrestatie er is.

Punt 4. Deze spanning wordt niet opgelost vanuit de politieke loopgraven. Als Herrenberg waarschuwt dat het gevaar van geweld op de loer licht, dan zullen ze bij de Amerikaanse en Nederlandse ambassade niet schrikken. Het zal de druk vanuit die ambassades op Santokhi ook niet verminderen. Het is nog maar zeer de vraag of Santokhi zijn reactie op angst zal baseren. De dreiging met geweld werkt als een boemerang op de NDP. Want wat is de functie van de verkiezingen nu als de uitslag straks toch met een coup wordt weggevaagd? Als de oppositie de werkelijkheid van sociale krachten negeert en de juridische argumentatie gebruikt om een politiek probleem op te lossen, dan betekent dat dat zij kiest voor de weg van confrontatie. Daarom denk ik niet dat de oplossing zal komen als iedereen zich ingraaft in de politieke loopgraven.

Punt 5. De oplossing zal moeten komen buiten deze krachten. Herrenberg doet een oproep aan politici, religieuze leiders, activisten in sociaal-maatschappelijke groeperingen, voormannen binnen de vakbeweging en het bedrijfsleven om Santokhi aan te spreken op zijn gedrag. Die oproep zou uitgebreid moeten worden met de oproep om Bouterse aan te spreken op zijn gedrag met het dreigement om de uitslag van de verkiezingen niet te respecteren door een coup voor te bereiden. En die oproep zou gepaard moeten gaan met concrete stappen die de kern van het probleem aanspreekt.
De eerste stap is de oplossing van de Decembermoorden. Ik heb eerder en vaker gesproken over de doodlopende weg van de huidige twee oplossingen: de oplossing van de NDP om een waarheidscommissie in te stellen zonder betekenis omdat amnestie vooraf wordt gegeven en de oplossing van de VHP om de strafzaak voort te zetten met het dreigement van confrontatie. De weg die ik voorstel is: stopzetting van het strafproces en instelling van een waarheidscommissie die bepaalt of Bouterse amnestie krijgt. Bouterse vertelt de waarheid en krijgt amnestie en kan verder met zijn leven en politieke carrière. Voor mij is de waarheid belangrijker dan het toegeven aan gevoelens van wraak.
Deze oplossing is voor de samenleving het beste. Het doorbreekt de verwachting van geweld en committeert iedereen aan een vreedzame oplossing van de Decembermoorden. Vele landen zijn ons hierin voorgegaan waaronder Zuid Afrika onder leiding van Nelson Mandela. Het is niet nieuw en het werkt.

Ten tweede, alle partijen moeten zich duidelijk uitspreken dat ze de uitslag van de verkiezingen zullen respecteren. Hiermee wordt de invloed van buitenlandse mogendheden teruggedrongen die de uitslag ter discussie zullen stellen als de NDP wint. Maar het zal ook de dreiging met geweld stoppen die opgeroepen is met de analyse van Herrenberg.

Ik woon in Nederland en ben net als veel Surinamers hier enorm begaan met het lot van onze familie, vrienden, vriendinnen en vele andere mensen die ik niet ken. Ik wens ze een leven toe vol liefde, geluk en welvaart. Ik zie graag dat iedereen in vrede met elkaar leeft, elkaar respecteert en een leven kan leiden zonder vrees voor geweld of politieke instabiliteit. Ik hoop van harte dat er genoeg verstandige en vooral moedige mensen in Suriname zijn die zich durven uit te spreken tegen de dreiging met geweld en tegen buitenlandse inmenging in Suriname. En wat de verkiezingen betreft: wie ook wint, ik zal ervoor pleiten om die uitslag te respecteren, gewoon uit liefde voor Suriname.

Sandew Hira

Advertentie

Thursday 28 March
Wednesday 27 March
Tuesday 26 March