Vandaag, 3 juli 2014, heeft de rechtbank in Amsterdam in een bodemprocedure een uitspraak gedaan die grote invloed zal hebben op de toekomst van etnische verhoudingen in Nederland. Tegenstanders van het racistische Zwarte Piet feest hadden een rechtszaak aangespannen tegen de gemeente Amsterdam. De gemeente had een vergunning afgegeven voor de intocht van Sinterklaas op 17 november 2013. De tegenstanders hadden via de rechter geëist dat die vergunning moest worden ingetrokken. In kort geding verloren de eisers, maar in de bodemprocedure heeft de rechter ze gelijk gegeven. Volgens de rechter is artikel 8 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens geschonden. Dit artikel beschermt het individu tegen willekeurige inmenging in het privéleven door de overheid.

Het vonnis staat bol van juridische taal die een gewoon mens niet snel begrijpt. Maar een gewoon mens snapt de boodschap wel: dit is het begin van het einde van het racistisch Zwarte Piet feest. De rechter heeft de eis van de tegenstanders ingewilligd en nu moet de gemeente Amsterdam overwegen wat ze in 2014 gaan doen.

Om de betekenis van het vonnis te begrijpen is het goed om de uitspraak te bestuderen die geleid heeft tot de start van de burgerrechtenbeweging in Amerika. Die rechtszaak staat bekend onder de naam: Brown versus Board of Education. Het Amerikaanse Hooggerechtshof heeft in 1954 een einde gemaakt aan de apartheidswetgeving die landelijk was ingevoerd in 1896 in de rechtszaak Plessy versus Ferguson.
Na de afschaffing van de slavernij in Amerika aan het einde van de Amerikaanse burgeroorlog (1861-1865) was er een korte periode waarin zwart en wit gelijk waren voor de wet. Het Amerikaanse Zuiden had de oorlog verloren tegen het kapitalistische Noorden. Om de verslagen witte broeders en zusters weer te kunnen opnemen in een nieuw kapitalistisch Amerika pleegde het Noorden verraad tegen de Zwarten. In verschillende noordelijke staten werd wetgeving ingevoerd die apartheid invoerde in de VS. Die wetgeving werd overgenomen in het Zuiden. In 1890 nam de staat Louisiana een wet aan (de Separate Car Act) waarmee apartheid werd ingevoerd in het treinverkeer via aparte wagons voor wit en zwart. Een aantal zwarten besloten de wet te bestrijden met een rechtszaak. Ze vonden Homer Plessy bereid om in de voorhoede te gaan in een testcase tegen de wet. Plessy was een octoroon (iemand met een achtste zwart bloed, hoe gek kun je het bedenken). Hij kocht een eersteklas ticket voor een witte wagon en stapte de ‘white only’ wagon in. Hij werd gearresteerd en moest een boete van US$ 25 betalen. Zwarte organisaties spanden een rechtszaak aan die ze tot het Hooggerechtshof brachten. John Howard Ferguson was de eerste rechter die de zaak behandelde. Ze betoogden dat de Louisiana wet tegen artikel 13 (afschaffing slavernij) en artikel 14 (gelijke rechten voor iedereen) van de grondwet was. Het Hooggerechtshof gaf ze ongelijk en stelde dat er sprak was van een situatie van “separate but equal”. Hiermee werd apartheid in de federale wet vastgelegd in Amerika.

Na de Tweede Wereldoorlog keerden zwarte soldaten terug die in Europa en de rest van de wereld hadden gevochten voor vrijheid van witte mensen en die vrijheid nu opeisten in Amerika in een periode waarin de rest van de wereld begon te dekoloniseren. De zwarte beweging startte de zoveelste rechtszaak tegen apartheid (veel eerdere rechtszaken hadden ze verloren). Oliver Brown, een zwarte lasser, was door de National Association for the Advancement of Colored People (NAACP) gerekruteerd voor een nieuwe test case. Zijn dochter Linda moest naar een gekleurde basisschool met de bus (bijna 2 km verder) terwijl bij haar om de hoek een witte basisschool was. Brown klaagde de Board of Education aan op grond van artikel 14 van de grondwet. Deze keer gaf het Hooggerechtshof de zwarte gemeenschap gelijk en was voor de wet een stuk apartheidswetgeving afgeschaft.

Deze rechtszaak heeft toen de beweging voor zwarte bevrijding, die al op gang was, een belangrijke impuls gegeven. In de tien jaren die daarop volgende zag Amerika de opkomst van een gigantische beweging die op allerlei terreinen racisme aanvocht: in restaurants, op de universiteiten, in bedrijven, in de verkiezingswetgeving etc. Het leidde tot de invoering van de Affirmative Action wetgeving die discriminatie op de arbeidsmarkt moest bestrijden. Het leidde tot de invoering van Black Studies departments op de universiteiten, die vervolgens nieuw educatief materiaal produceerden voor onderwijs en de culturele sector. En die verworvenheden zijn bereikt door strijd: demonstraties, sitt-inns, debatten, bezettingen etc.

Nederland staat voor een uitdaging die veel kleiner is in vergelijking met de apartheid in Amerika. Maar ook voor die uitdaging geldt: vooruitgang wordt bereikt door strijd, en niet door de hele dag te zappen voor de televisie. Jarenlang hebben mensen als Barryl Biekman, Kaikoesi, Perez Jong Loi, Glenn Codfried en vele andere de strijd gevoerd tegen Zwarte Piet. De laatste jaren is er een jonge garde (niet alleen Surinamers) opgekomen met mensen als Mitchell Esajas, Kno’ledge Cesar, Kenneth Donau, Kunta Rincho, Darryl Danchelo, Quinsy Gario, Anousha Nzuma, Miss Kitty en Ashaki Leito. Ook witte Nederlanders (Anouk, Paul de Leeuw, Doutzen Kroes) hebben een bijdrage geleverd door zich uit te spreken tegen het racistische feest.

Eindelijk is daar de eerste grote overwinning, die de basis legt voor een nieuwe sociale strijd: de strijd tegen racisme op de arbeidsmarkt, tegen racisme in het onderwijs waar het wetenschappelijk kolonialisme nog hoogtij viert. Dit is het begin van het einde. Nu zullen er demonstraties komen tegen de intocht van Sinterklaas in andere steden, omdat mensen zich gesterkt zullen voelen door de uitspraak van de rechtbank. Nu zullen de sitt-ins komen die racisme in het onderwijs aan de kaart zullen. Nu zullen we nieuwe actievormen zien, zoals onlangs op 1 juli waarin jongeren niet braaf luisteren naar oeverloos geklets van minister Asscher maar zelf het woord nemen om zijn hypocrisie aan de kaak te stellen.
Ik feliciteer uit de grond van mijn hart alle activisten die met hun strijd mogelijk hebben gemaakt dat het beschavingsniveau van Nederland weer een klein stukje is gestegen.

Sandew Hira

Advertentie