Afgelopen week was ik in Granada Spanje op uitnodiging van de Center of Study and Investigation for Global Dialogue die geleid wordt door Ramon Grosfoguel. Ramon, een goede vriend, is de organisator van de twee weken durende Summer School on Critical Muslim Studies. Deze Summer School behandelt het thema dekolonisatie van kennis en kritische studies vanuit een islamitische optiek. Studenten en activisten uit alle delen van de wereld krijgen intensieve colleges van hoogleraren van gerenommeerde universiteiten die gespecialiseerd zijn op dit thema. Ramon had me uitgenodigd omdat wij samen bezig zijn om een internationaal netwerk op te bouwen voor decolonizing knowledge and practice. De Summer Schools zijn deel van dit netwerk.

Granada heeft een historische betekenis voor de islam. De colleges werden gegeven in een zaal van de Universiteit van Granada dat ligt tegenover de Alhambra, een paleis dat het centrum was van de moslimheerschappij van Spanje tot 1492. Het ligt op de top van een berg en was vlak tegenover het complex waar wij zaten. In het aangename klimaat van Zuid Spanje zit je in een prachtige groene tuin met bankjes, waterpartijen en wandelpaden die je vanuit de veranda gemakkelijk binnenstapt. Het is een heerlijke omgeving om te denken en te discussiëren.

In dezelfde periode werd in Granada een tweede Summer School georganiseerd over islam. Die staat onder leiding van Tariq Ramadan van het Research Center for Islamic Legislation and Ethics in Qatar. Ramadan is een gerenommeerde moslim geleerde, die in Nederland eens les gaf op de Erasmus Universiteit Rotterdam, maar door een islamofobische campagne moest vertrekken. Het is zeer pover gesteld met de academische vrijheid in Nederland. De Universiteit van Oxford wilde hem graag hebben en daar werkt hij nu.
Ramadan en Grosfoguel besloten twee dagen van de beide Summer Schools te combineren waardoor docenten en studenten gezamenlijk colleges konden volgen. Daarnaast werd de aanwezigheid van zoveel specialisten gebruikt voor enkele publieke bijeenkomsten over de islam.

De laatste jaren heb ik me flink ingelezen in religie en filosofie van verschillende niet-westerse kennissystemen. Je denkt dat dat je iets weet van de materie. Maar als je zulke specialisten hoor, voel je dat je maar een tipje van de sluier heb opgelicht. Ik was zeer onder de indruk van Hatem Bazian, één van de grondleggers van Zaytuna College, een akademisch opleidingsinstituut in Berkeley California voor de islam. Hatem doceert ook op de University of California, Berkeley. Hij geeft het tijdschrift Islamophobia Studies Journaluit dat gratis te downloaden is via internet. Hatem had me in 2012 uitgenodigd voor een conferentie op Zaytuna en gevraagd om zitting te nemen in de adviesraad van de journal.

Zijn colleges gingen in op de economische theorie vanuit de islam. Veel mensen kennen Adam Smith of Karl Marx die analyses hebben gemaakt van hoe de economie werkt en hoe het zou moeten werken. Zulke analyses zijn ook vanuit de islam gemaakt. Hatem ging diep in op de manier waarop moslim economen duizend jaar geleden de principes van rijkdom en schaarste hebben geanalyseerd en theorieën hebben ontwikkeld over rente, verzekeringen, investeringen en groei. Ik was niet verder gekomen dat algemene noties over het feit dat rente verboden is en het islamitisch bankwezen gebaseerd is op investering in plaats van rente. Ik heb veel geleerd en erg genoten van de colleges en de discussies tijdens de Summer School.

Het was ook een week waarin ik de gelegenheid had om kennis te nemen van analyses over de internationale politiek, de conflicten in het Midden-Oosten en de situatie van moslims in Europa met mensen die uit de eerste hand kennis van zaken hebben. Massoud Shadareh is een Iraniër die in London voorzitter is van de Islamic Human Rights Commission en veel reist in het Midden-Oosten. We hadden een discussie over de oorlog in Irak. In de media wordt die oorlog geportretteerd als een conflict tussen Soennieten en Shi'ieten. Het ligt veel complexer. De terreurbeweging ISIS heeft de wereld verrast met haar succesvolle offensief in Irak. Daarbij heeft ze gebruik gemaakt van de sektarische politiek van de Iraakse premier Nouri Maliki die de soennieten marginaliseerde. Daardoor is het beeld ontstaan van conflict als een soennietisch-sji´itische oorlog. Maar belangrijk is een figuur die hier weinig aandacht krijgt, maar in Irak de belangrijkste shi´itische geestelijke autoriteit is, ayatollah Ali al-Sistani. Hij heeft Maliki bekritiseerd om diens sektarische opstelling en opgeroepen om een eenheid tussen soennieten en shi´ieten om ISIS te verslaan. De BBC heeft dat verkeerd weergegeven als een oproep gericht alleen aan shi´ieten. Dat heeft geleid tot een protest van Irakezen tegen de BBC die uiteindelijk haar excuses heeft aangeboden en de berichtgeving heeft veranderd. De komende maanden zou wel eens een heel andere wending kunnen brengen in wat nu gezien wordt als uitsluitend een conflict tussen soennieten en sji´iten.

Ik heb dat nodig, zo´n break van mijn dagelijkse werkzaamheden. Even de benen strekken en in een aangename omgeving luisteren naar en leren van experts.
Volgende maand organiseert Ramon een tweede Summer School over decolonizing knowledge maar nu vanuit andere dan islamitische perspectieven. Het wordt niet in Granada maar in Barcelona gehouden. Hij heeft me uitgenodigd om naar Barcelona te komen. Ik ben benieuwd naar die ervaring.

Sandew Hira

Advertentie