Er was een tijd dat een staatshoofd (koning of president) van een land in staat werd geacht het geheel te kunnen overzien en te beoordelen. De wereld zat minder complex in elkaar, de economische grenzen van het gebied waarover het staatshoofd de zeggenschap had, waren duidelijk afgebakend en het blikveld van de bevolking reikte vaak niet verder dan de geografische grenzen.

Het economisch bestel was eenvoudig en minder complex. Relaties met andere landen kenmerkten zich door handel in een min of meer vast en te overzien aantal industriële, agrarische en mijnbouwproducten.

Het bankwezen beperkte zich tot het opnemen van spaargelden en het weer uitlenen daarvan. Kortom de samenleving zat minder gecompliceerd in elkaar, het geheel was voor de doorsnee man of vrouw te overzien.

Ministers en ambtenaren waren niet meer dan uitvoerders van het door het staatshoofd uitgestippeld beleid.

Kritiek van de burgers op het beleid werd als een staatsvijandige daad beschouwd en al of niet op subtiele wijze geneutraliseerd.

Nu is de wereld mede als gevolg van de opkomst van de informatie- en communicatietechnologie ingrijpend veranderd. Een ontwikkeling die in de jaren tachtig is begonnen en in de negentiger jaren en daarna in een stroomversnelling is geraakt. De bewoners van een land hebben nu de mogelijkheid om op elk gewenst moment kennis te nemen van de gebeurtenissen die zich elders in de wereld afspelen. Eerst via de bioscoop en radio gevolgd door video, satelliet TV en vervolgens internet.

Door de toename van de welvaart en snelle groei van het luchtverkeer zijn de mensen in staat om in grote getale persoonlijk kennis te nemen van de manier van leven in andere landen.

Daarnaast is het onderwijs niet zozeer meer gericht op massale feitenkennis maar eerder op het bijbrengen van een kritische, en verklarende inslag. Kinderen nemen niet meer voetstoots aan wat de onderwijzer of de ouders beweren, maar zullen steeds vragen naar de verklaring.

Handelsbarrières tussen landen worden gesloopt en kapitaal stroomt ongecontroleerd vrij van het ene naar het andere land. Kortom economische grenzen tussen landen vervagen in snel tempo. Het tijdperk van globalisering is aangebroken. Ontwikkelingen op vrijwel elk gebied van het maatschappelijk leven vinden versneld plaats. De samenleving is complex geworden en onderhevig aan voortdurende verandering. Men heeft nu te maken met een steeds kritischer wordende bevolking die niet meer bereid is te accepteren dat haar toekomst wordt opgehangen aan de karakterstructuur van een persoon.

Doordat voor één persoon het onmogelijk is om het geheel te kunnen overzien en bovendien de macht tot elke prijs wil behouden, tendeert het executief presidentschap naar autoritair gedrag en derhalve tot economische en sociale stagnatie en politieke instabiliteit. Doelmatige besluitvorming over sociale en economische vooruitgang door één enkele persoon is in deze tijd niet meer mogelijk.

De VS vormt een uitzondering, niet zozeer vanwege de wettelijke vastlegging van de bevoegdheden van de president, maar veeleer door een diepgewortelde traditie die bestaat uit een goed werkend systeem van checks en balances uitgeoefend door het Huis van Afgevaardigden, de Senaat, de pers en de publieke opinie.

In landen waar een dergelijke controlesysteem afwezig is, zal het executief presidentschap altijd leiden tot economische en sociale instabiliteit. Voorbeelden zijn, Latijns-Amerikaanse landen (Peru, Venezuela, Bolivia, Argentinië), Afrikaanse landen en landen in Azië.

Gezien het feit dat het executieve presidentschap niet meer van deze tijd is en stabiele economische vooruitgang belemmert, zijn wij van mening dat Suriname terug moet keren naar een normaal functionerend parlementair stelsel met een Raad van ministers en een minister president, die verantwoording verschuldigd is aan het parlement en een door het parlement gekozen president (staatshoofd) zonder uitvoerende bevoegdheden. Een president die boven alle partijen staat en toeziet op de naleving van de grondwet. Duitsland en Israël bijvoorbeeld hebben een dergelijk systeem.

Naar onze mening verdient het parlementair systeem, ondanks de tekortkomingen de voorkeur omdat het de beste weg is om te groeien naar volledige democratie, politieke, economische en sociale stabiliteit.

Het Suriname Forum,
Mei 2000

Drs. T. Hiemcke
Mr. J. Leefmans
Drs.R.A. Somaroo

Democratie en presidentschap
Bij de verkiezingen is het presidentschap een cruciale factor en gaat het steeds over de ambities van personen en niet over de inhoud van de functie, (Zie Star Nieuws) met alle gevaren van dien.
De opportunistische redeneringen zijn stuitend.
Gezien de actualiteit is dit misschien het moment om opnieuw aandacht te vragen
voor een andere visie op de staatsrechtelijke, inhoudelijke positie van de president in de Grondwet.
Teveel macht leidt gemakkelijk tot machtsmisbruik en corruptie en trekt, op macht beluste personen aan.

Theo Hiemcke
01.06.14

Advertentie