Het denken of het opwerpen van een idee is vrij simpel. Dat kan iedereen doen. Ik kan bijvoorbeeld zeggen dat ik de Tafelberg maak tot het industriegebied van Suriname, omdat onder andere het milieu in die omgeving bijzonder goed is voor het vestigen van een miljardair uit China en Rusland. Deze prachtidee kan ik verder fantaseren met aan te geven dat er op de Tafelberg een vijf banen vliegveld met een totale lengte van vijf kilometers wordt aangelegd. Verder wordt een 10 banen snelweg aangelegd tussen Paramaribo en de nieuwe super industriestad op de Tafelberg. Mooi, zullen mijn aanhangers zonder enige kritische opmerkingen zeggen. Wat een visionaire leider, de ideoloog Bert Eersteling, zullen blinde volgelingen van hem zeggen. De vraag die ze niet gaan stellen is of dit plan gegeven de Surinaamse werkelijkheid wel te realiseren is. De kritische beschouwingen van mijn tegenstanders, zullen afgewenteld worden door mijn volgelingen als te zijn jaloezie en dies meer.

Ik denk dat het niet juist is spookverhalen de wereld in te sturen, maar het is beter dat er goed nagedacht wordt over zaken/plannen aleer deze te openbaren. Het is altijd verstandig ontwikkelingsplannen in een causaal verband te bekijken om verzekerd te zijn van een weloverwogen beleidsbeslissing. In plannen dient altijd rekening gehouden te worden, niet alleen met de succeskansen, maar ook de risico’s tot mislukkingen.

Talen bloementuin
De Surinaamse werkelijkheid op het gebied van de taal vertoont een mozaïek beeld. Hiermee bedoel ik dat er een grote mate van diversiteiten op taalgebied bestaan in Suriname. De meeste talen die hier worden gesproken, zijn in het contact tussen de diverse rassen en etnische groepen op dit grondgebied ontstaan. Ik durf zelf te stellen dat de variatie van de Nederlandse taal die hier gesproken wordt, absoluut tot deze categorie talen behoort. Hoewel de meeste Surinaamse talen als oorsprong hebben,een of meerdere bestaande groepstalen, blijft het gewoon een voldongen feit dat het Surinaamse talen zijn. In Suriname hebben twee talen zich als belangrijkste talen ontwikkeld, namelijk de wat ik wil noemen de koloniale taal, het Nederlands en de lingua franca, het Sranantongo.

De Nederlandse taal heeft die ontwikkeling als nationale taal kunnen doormaken, onder meer omdat deze taal bij wet van 1876 als school- en instructietaal werd bepaald. De landsverordening, tot nu toe de enige onderwijswet, werd dit jaar een feit. Het Sranantongo heeft zich als belangrijke Nationale taal ontwikkeld, omdat deze taal als eerste contacttaal gediend heeft tussen de kolonialisten en de negerslaven. Mij is niet bekend of er een andere contacttaal zich ontwikkeld had tussen de conquistadores en de gekoloniseerden op dit continent, de Indianen. Misschien is die contacttaal er wel geweest,maar die is dan snel verdwenen waardoor er geen informatie hierover bestaat, althans daar ga ik vanuit. Kennelijk weten linguïsten iets hierover, maar dan hoor ik dat gaarne van hen.

De overige talen hebben zich meer binnen de eigen etnische groep ontwikkeld, waarbij er zelf sprake bestaat van standaardisatie van die talen. Ik denk hierbij aan het Sarnami, het Javaans etc. Ik kan mij ook nog de pogingen van de summer institute of linquistiek in Suriname herinneren, waarbij aan de standaardisatie van het Saramaccaans en als het goed is ook het Aucaans gewerkt werd. Ik weet jammer genoeg niet wat de status van standaardisatie van deze talen niet is (wel of niet gestandaardiseerd). In elk geval spreken de Surinamers in de meeste gevallen drie talen, namelijk de moedertaal of ook genoemd de groepstaal, het Sranangtongo en het Nederlands. De Aucaner bijvoorbeeld spreekt het Aucaans, het Sranangtongo en het Nederlands. De niet of minder geschoolden Surinamers spreken zeker twee talen bijvoorbeeld het Sarnami en Sranangtongo en ga maar zo door.

Onderwijs in eigen moedertaal
Als ik als uitgangspunt neemt de zo juist geschetste taalsituatie in Suriname, betekent het dat er in meerdere talen onderwijs verzorgd moet worden. Er worden meer dan 20 verschillende talen gesproken in Suriname. De vraagt rijst: gaan ze een Nationaal curriculum schrijven en die vertalen in de diverse moedertalen, of wordt voor elke moedertaal een eigen curriculum geschreven. Een hell of a job lijkt mij zo. Simpel ,omdat wij absoluut die deskundigheid niet(voldoende) in huis hebben om deze immense job te klaren. Hoe worden de leerkrachten opgeleid? In de moedertalen of in het Nederlands?. Gaan ze uit van gestandaardiseerde moedertalen of van de moedertalen zoals die in de straten te horen zijn? Als het hierbij gaat om de gestandaardiseerde talen ,is mijn vraag hoeveel mensen beheersen die talen? Concreet hoeveel mensen, jongeren beheersen het Sranangtongo, het Sarnami , het Javaans,het Logono, het Kalinja etc.? Ik ga bij de opsomming van deze talen er van uit dat het gestandaardiseerde moedertalen zijn. Het Sranangtongo is behalve een moedertaal ook de lingua franca in Suriname. Hoelang zal het duren om het korps van leerkrachten de diverse moedertalen te laten beheersen? Of hoeft het onderwijs in de moedertaal in gebieden waar er gemengde klassen met diverse etniciteiten bestaan, niet te worden geïntroduceerd? En welke taal zal dan in die gevallen de instructietaal zijn?
In Brokopondo en Marowijne komen er scholen voor met gemengde klassen. Dus ook voor die scholen zal een ander instructietaal gehanteerd moeten worden.

In Kwamalasamutu, Botopasi, Djumu, Karmel, Stoelmanseiland en andere dorpen zouden ze de moedertaal kunnen hanteren als instructietaal uitgaande van de homogeniteit op taalgebied. De vraag bijft evenwel of de leerkrachten daartoe instaat zullen zijn. In vele gevallen beheersen de leerkrachten de moedertalen die in deze gebieden gesproken worden niet.


Bert Eersteling

Advertentie